ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ: ଭାରତୀୟ ସଂସଦର ବଜେଟ ଅଧିବେଶନ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଛି। ପ୍ରଥମେ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଦ୍ରୌପଦୀ ମୁର୍ମୁ ସଂସଦର ଉଭୟ ଗୃହକୁ ମିଳିତ ଭାବରେ ସମ୍ବୋଧିତ କରିଛନ୍ତି। ଏହା ସହିତ ସଂସଦ ଅଧିବେଶନ ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ଭାବରେ ଆରମ୍ଭ କରିଛନ୍ତି। ଫେବୃଆରୀ ୧ ତାରିଖରେ କେନ୍ଦ୍ର ଅର୍ଥମନ୍ତ୍ରୀ ସଂସଦରେ ବଜେଟ୍ ଉପସ୍ଥାପନ କରିବେ। ଆସନ୍ତୁ ଜାଣିବା ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କ ଅଭିଭାଷଣ କିଏ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରନ୍ତି? 

ଭାରତୀୟ ସମ୍ବିଧାନ ଅନୁଯାୟୀ, ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଦେଶର ସମସ୍ତ କାର୍ଯ୍ୟନିର୍ବାହୀ କ୍ଷମତା ପ୍ରୟୋଗ କରିବାର ଅଧିକାର ଅଛି। ସେ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ଅଧ୍ୟକ୍ଷତାରେ ଗଠିତ କେନ୍ଦ୍ର ମନ୍ତ୍ରୀ ପରିଷଦର ପରାମର୍ଶ ଅନୁଯାୟୀ ତାଙ୍କର କ୍ଷମତା ଏବଂ ଶକ୍ତିର ବ୍ୟବହାର କରନ୍ତି। ଏହି ପରାମର୍ଶ ଉପରେ ଆଧାର କରି, ସେ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନିଅନ୍ତି। ସେହିପରି, ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କ ଅଭିଭାଷଣ ମଧ୍ୟ କେନ୍ଦ୍ର କ୍ୟାବିନେଟ ଦ୍ୱାରା ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୋଇଥାଏ। ସଂସଦ ଅଧିବେଶନ ଆରମ୍ଭ ହେବା ପୂର୍ବରୁ, ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କୁ ପ୍ରଥମେ ସଂସଦର କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ହଲରେ ସ୍ୱାଗତ କରାଯାଏ। ତା'ପରେ ଜାତୀୟ ସଙ୍ଗୀତ ବାଜିବ। ଏହି ସମୟ ମଧ୍ୟରେ, ସଂସଦର ଉଭୟ ଗୃହର ସଦସ୍ୟମାନେ ଉପସ୍ଥିତ ଥାଆନ୍ତି। ତା'ପରେ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି କେନ୍ଦ୍ରୀୟ କ୍ୟାବିନେଟ ଦ୍ୱାରା ପ୍ରସ୍ତୁତ ଭାଷଣକୁ ଇଂରାଜୀ କିମ୍ବା ହିନ୍ଦୀରେ ପଢ଼ି ଶୁଣାଇବେ।

ରାଷ୍ଟ୍ରପତି କେବେ ଦିଅନ୍ତି ଅଭିଭାଷଣ ?

ସମ୍ବିଧାନର ଧାରା 87(1) ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କ ଅଭିଭାଷଣକୁ ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରେ। ଏହା ଅଧୀନରେ, ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ସଂସଦର ମିଳିତ ଅଧିବେଶନକୁ ସମ୍ବୋଧିତ କରିବା ପାଇଁ ଦୁଇଟି ସୁଯୋଗ ଅଛି। ସାଧାରଣ ନିର୍ବାଚନ ପରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଥର ସଂସଦର ପ୍ରଥମ ଅଧିବେଶନ ଆରମ୍ଭରେ ଦେଶର ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ରାଜ୍ୟସଭା ଏବଂ ଲୋକସଭାର ମିଳିତ ଅଧିବେଶନକୁ ସମ୍ବୋଧିତ କରନ୍ତି। ଏଥିରେ, ପ୍ରଥମ ଥର ପାଇଁ ନିମ୍ନ ସଦନ ଅର୍ଥାତ୍ ଲୋକସଭା ବୈଠକ ବସିଥାଏ। ଏହା ବ୍ୟତୀତ, ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ପ୍ରତିବର୍ଷ ସଂସଦର ପ୍ରଥମ ଅଧିବେଶନର ପ୍ରଥମ ଦିନରେ ରାଜ୍ୟସଭା ଏବଂ ଲୋକସଭାକୁ ମିଳିତ ଭାବରେ ସମ୍ବୋଧିତ କରନ୍ତି।

୧୯୪୭ ମସିହାରେ ଭାରତ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କଠାରୁ ସ୍ୱାଧୀନତା ପାଇବା ପରେ, ସଂସଦର ପ୍ରଥମ ଅଧିବେଶନ ୧୯୫୦ ମସିହାରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ଏହା ପୂର୍ବରୁ ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କ ଅଭିଭାଷଣ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା। ଏହି ପରମ୍ପରା ସେବେଠାରୁ ଚାଲିଆସୁଛି। ସମ୍ବିଧାନର ଧାରା 86(1) ରେ ଏହା ମଧ୍ୟ ଉଲ୍ଲେଖ ଅଛି ଯେ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଯେକୌଣସି ସମୟରେ ସଂସଦର ଉଭୟ ଗୃହକୁ ମିଳିତ ଭାବରେ କିମ୍ବା ସଂସଦର ଯେକୌଣସି ଗୋଟିଏ ଗୃହକୁ ସମ୍ବୋଧିତ କରିପାରିବେ। ଏହି ସମୟ ମଧ୍ୟରେ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ସମ୍ପୃକ୍ତ ଗୃହର ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କର ଉପସ୍ଥିତି ଆଶା କରିପାରିବେ। କିନ୍ତୁ, ଭାରତର ନିଜସ୍ୱ ସମ୍ବିଧାନ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେବା ପରଠାରୁ ଆଜି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏହି ଅଧିକାର ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇ ନାହିଁ।

ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କ ଅଭିଭାଷଣରେ ମୁଖ୍ୟତଃ ଭାରତ ସରକାରଙ୍କ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ନୀତି ଏବଂ ପ୍ରାଥମିକତା ସହିତ ଆଗାମୀ ବର୍ଷ ପାଇଁ ସରକାରୀ ଯୋଜନା ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ। ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କ ଭାଷଣ ମାଧ୍ୟମରେ, କେନ୍ଦ୍ର ସରକାରଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟକାରିତାର କାର୍ଯ୍ୟସୂଚୀ ଏବଂ ଦିଗ ଉପସ୍ଥାପିତ ହୁଏ।

ସଂସଦର ଉଭୟ ଗୃହକୁ ମିଳିତ ଭାବରେ ସମ୍ବୋଧିତ କରିବାର ପରମ୍ପରା ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କଠାରୁ ଚାଲି ଆସୁଛି। ବ୍ରିଟିଶ ପାର୍ଲାମେଣ୍ଟର ୱେବସାଇଟ୍ ଅନୁଯାୟୀ, ସଦନକୁ ସମ୍ବୋଧିତ କରିବାର ଏହି ପରମ୍ପରା 16 ଶତାବ୍ଦୀରୁ ଅଧିକ ପୁରୁଣା। ସେତେବେଳେ ବ୍ରିଟେନର ରାଜା କିମ୍ବା ରାଣୀ ସଦନକୁ ସମ୍ବୋଧିତ କରୁଥିଲେ। ଏହି ସମାନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ସହିତ ଭାରତରେ ଆସିଥିଲା।

ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନ ସମୟରେ ଭାରତ ସରକାର ଆଇନ-୧୯୧୯ ଗୃହୀତ ହୋଇଥିଲା। ତା'ପରେ ରାଜ୍ୟସଭା ଗଠିତ ହେଲା ଏବଂ ଏହାକୁ ରାଜ୍ୟ ପରିଷଦ କୁହାଗଲା। ୧୯୨୧ ମସିହାରେ ପ୍ରଥମ ଥର ପାଇଁ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବିଧାନସଭା ଗଠନ କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ସେବେଠାରୁ ଏହି ଆଇନ ଅନୁଯାୟୀ ସମ୍ବୋଧନ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା। ଯଦିଓ, ଭାରତରେ ଲୋକସଭାର ଇତିହାସ ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନ ସମୟରେ ୧୮୫୩ ମସିହାରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା। ସେତେବେଳେ ଲୋକସଭାକୁ ବିଧାନ ପରିଷଦ  ବା ଲେଜିସଲେଟିଭ୍ କାଉନସିଲ୍ ଭାବରେ ଜଣାଶୁଣା। 

ପ୍ରକୃତରେ, ଯେତେବେଳେ ଆମର ସମ୍ବିଧାନ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହେଉଥିଲା, ଏହାକୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରୁଥିବା ବିଶେଷଜ୍ଞମାନେ ବିଭିନ୍ନ ଦେଶର ସମ୍ବିଧାନ ଅଧ୍ୟୟନ କରିଥିଲେ। ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ କିଛି ଭଲ ଜିନିଷ ବାଛି ଆମ ସମ୍ବିଧାନରେ ସାମିଲ କରାଯାଇଥିଲା। ଆମର ସମ୍ବିଧାନ ମୋଟ ୧୦ଟି ଦେଶର ସମ୍ବିଧାନ ଦ୍ୱାରା ପ୍ରଭାବିତ।  ଆମର ସଂସଦୀୟ ବ୍ୟବସ୍ଥା ବ୍ରିଟେନର ସଂସଦୀୟ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଦ୍ୱାରା ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇଥିବାରୁ, ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କ ଅଭିଭାଷଣର ପରମ୍ପରା ମଧ୍ୟ ବ୍ରିଟେନରୁ ଆସିଥିବା ଅନୁସାନ।